Podatnicy zwolnieni z VAT, dokonujący zakupów towarów i usług od sprzedawców krajowych - czynnych podatników VAT, nie mają dodatkowych obowiązków: za prawidłowe naliczenie i odprowadzenie podatku VAT należnego odpowiedzialny jest w takim przypadku polski sprzedawca. A dla podatnika zwolnionego z VAT wykazany na fakturze podatek jest kosztem w podatku dochodowym (gdyż w tym przypadku nie przysługuje odliczenie).
A jak jest w przypadku zakupu towarów i usług z zagranicy przez podatnika zwolnionego z VAT ?
Przedsiębiorcy z reguły podlegają obowiązkowi rejestracji na VAT, jednak w określonych sytuacjach istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku VAT, wśród których możemy wyróżnić:
zwolnienie podmiotowe – występują one w momencie gdy podatnik w poprzedzającym roku podatkowym nie przekroczy limitu w wysokości 200 tys. zł. (art. 113 ust. 1 ustawa o VAT)
Wyjątki, w których zwolnienie nie obowiązuje to m.in.: dostawa wyrobów z metali szlachetnych, nowych środków transportu lub świadczenie usług doradczych i prawniczych. (art. 113 ust. 13 ustawa o VAT)
zwolnienie przedmiotowe – występują ze względu na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Przykładowe czynności podlegające zwolnieniu to usługi: medyczne, finansowe, edukacyjne. (art. 43 ust.1 ustawa o VAT)
Zakup towarów z UE przez podatnika zwolnionego z VAT
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT), rozumie się poprzez nabycie prawa do rozporządzania towarami, w wyniku dostawy wysłanej z innego państwa członkowskiego UE niż państwo nabywcy. (art. 9 ust. 1 ustawa o VAT).
Kluczowym limitem podczas nabycia towarów z UE przez podatników zwolnionych z VAT jest kwota 50 tys. zł:
Podatnik, który nie przekroczył limitu 50 tys. zł. w ciągu roku podatkowego nie ma obowiązku rejestracji do transakcji wewnątrzwspólnotowych
Podatnik, który przekroczył limit 50 tys. zł lub dobrowolnie decyduje się wykazać WNT ma obowiązek przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowego nabycia zarejestrować się jako podatnik VAT–UE lub złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze takiego rozliczenia.
Przedsiębiorca, który jest zobowiązany lub dobrowolnie decyduje się na wykazanie transakcji jako WNT, ma obowiązek naliczyć i odprowadzić podatek VAT według stawki obowiązującej w kraju nabywcy. Przy czym po opłaceniu podatku, ma prawo ująć wydatek jako koszt w prowadzonej działalności gospodarczej.
Rejestracja VAT–UE odbywa się poprzez złożenie do urzędu skarbowego formularza VAT–R. Rejestracja skutkuje tym, że podatnik przed swoim numerem NIP otrzymuje odpowiedni prefiks (np. Polska – PL). Jest to informacja dla kontrahenta z UE, że nie ma naliczać podatku podczas sprzedaży, ponieważ zostanie on naliczony i odprowadzony w kraju nabywcy. Rejestracja nie powoduje utraty zwolnienia z podatku VAT u podatnika w Polsce, jedynie nadaje mu prawo do traktowania nabycia towarów z UE jako WNT. VAT–UE obowiązuje do momentu wyrejestrowania na wniosek podatnika.
Deklaracja VAT–UE składana jest tylko w miesiącach, w których nastąpiły transakcje wewnątrzwspólnotowe. WNT wykazywane jest również na deklaracji VAT–8, w terminie do 25 dnia następnego miesiąca, w którym wystąpiła transakcja. VAT–8 w odróżnieniu od VAT–UE składana jest również w okresach, w których wewnątrzwspólnotowe nabycie nie wystąpiło.
Import usług dokonywany przez podatnika zwolnionego z VAT
Import usług po stronie nabywcy pojawia się, gdy usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju nabywcy (art. 17 ust. 1 pkt. 4a ustawa o VAT). Do importu usług zaliczyć można przykładowo zakup usługi reklamowej lub kupno oprogramowania, w tym subskrypcję (usługi niematerialne). Odwrotne obciążenie nie będzie miało natomiast zastosowania w przypadku usług materialnych (hotelowa, budowlana, gastronomiczna, czy np. najmu krótkoterminowego).
Podatnik zwolniony z podatku VAT ma obowiązek naliczenia podatku VAT wg obowiązującej stawki krajowej w przypadku importu usług. Procedura odprowadzania podatku wygląda następująco:
złożenie deklaracji VAT–9M,
odprowadzenie należnego podatku według właściwej stawki (podstawowa w Polsce to 23%) do właściwego miejscowo urzędu skarbowego w terminie do 25 dnia następnego miesiąca po wystąpieniu importu usług. Jednak podatnik zwolniony z VAT nie będzie miał możliwości odliczenia podatku naliczonego od tej transakcji (w przeciwieństwie do podatnika VAT czynnego, który taki podatek nalicza i co do zasady jednocześnie odlicza w deklaracji JPK_V7M lub JPK_V7K, nie musi zatem składać dodatkowej deklaracji VAT-9M, ponadto tka transakcja jest neutralna podatkowo),
dopiero po zapłaceniu podatku przedsiębiorca ma prawo do ujęcia kwoty VAT z importu usług w kosztach podatkowych działalności gospodarczej (PIT lub CIT).
Podatnik zwolniony z VAT dokonujący importu usług z art. 28b ustawy o VAT ma obowiązek rejestracji VAT–UE. Jednak po rejestracji nie musi on składać deklaracji VAT–UE, ponieważ nie wykazuje się w niej transakcji pochodzących z importu usług. Podatnik rozliczający jednocześnie WNT ujmuje transakcje pochodzące z importu usług na tej samej deklaracji VAT–8. Podstawą do rozliczenia importu usług jest faktura otrzymana od usługodawcy. W przypadku braku faktury przedsiębiorca powinien posiadach dowód wewnętrzny.
Podsumowując konieczność rejestracji nievatowca do VAT–UE pojawia się w następujących momentach:
podczas WNT, gdy podatnik przekroczy w roku podatkowym limit 50 tys. zł transakcji zagranicznych,
import usług z art. 28b ustawy o VAT od podatnika zarejestrowanego do VAT-UE,
świadczenie usług z art. 28b ustawy o VAT na rzecz podatnika zarejestrowanego do VAT–UE.