Od 26 kwietnia 2023 pracownicy będą mieli możliwość skorzystania z dwóch nowych urlopów. Wejdą wtedy w życie nowe przepisy do Kodeksu Pracy, wprowadzone w związku z implementacją do polskich przepisów unijnej dyrektywy work-life balance.
Pierwszy urlop to urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni roboczych. Jeśli pracownik nie wykorzysta tych dni, to nie przechodzą one na następny rok ani też nie ma wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystane dni. Jeżeli pracownik zostanie zatrudniony w ciągu roku, to liczba tych dni nie będzie proporcjonalnie obniżana do okresu zatrudnienia. Natomiast jeśli w danym roku kalendarzowym pracownik wykorzystał już jakieś dni tego urlopu u poprzedniego pracodawcy, to ta informacja musi być zawarta na świadectwie pracy. Dlatego bardzo istotne jest, aby pracownik przekazał swoje świadectwa pracy od poprzednich pracodawców, aby móc ustalić, czy wykorzystał już te dni w danym roku kalendarzowym, czy może ma jeszcze jakieś, z których może korzystać.
Pracownik może wziąć urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Wniosek (papierowy lub elektroniczny) należy złożyć Pracodawcy najpóźniej 1 dzień przed rozpoczęciem urlopu opiekuńczego. Jeżeli wniosek jest wypełniony prawidłowo i złożony w terminie, to Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia wolnego Pracownikowi.
Okres wykorzystanego urlopu opiekuńczego będzie wliczony do okresu zatrudnienia, ale z tego tytułu nie przysługuje żadne wynagrodzenie pracownikowi.
Drugim nowym rodzajem urlopu jest zwolnienie od pracy z powodu „siły wyższej”. Pracownik dzięki nowym przepisom nabywa prawo do 2 dni (można też wykorzystać go godzinowo, nie trzeba brać całego dnia). Tak, jak w przypadku urlopu opiekuńczego, jeśli nie wykorzysta się go w danym roku kalendarzowym, to nie przechodzi na następny rok, ani też nie przysługuje ekwiwalent za niewykorzystane dni. Natomiast informacja o wykorzystanym zwolnieniu od pracy z powodu „siły wyższej” będzie umieszczana na świadectwie pracy. Z tego względu warto wymagać od nowego pracownika niezwłocznego dostarczenia świadectw pracy od poprzednich pracodawców, aby móc precyzyjnie ustalić, czy w danym roku pracownik już wykorzystał to zwolnienie.
Wniosek o zwolnienie od pracy z powodu „siły wyższej” powinien zostać złożony najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Pracodawca jest zobowiązany respektować poprawnie złożony wniosek. Trudności może sprawić ocenienie, co faktycznie jest „siłą wyższą”. W ustawie „siła wyższa” określona jest jako pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.
Za zwolnienie z powodu „siły wyższej” pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, ale jest to 50% wynagrodzenia.
Warto poinformować pracowników o nowych urlopach, zwłaszcza w kwestii wynagrodzenia, które przysługuje lub nie za czas takich urlopów, aby pracownicy nie byli zaskoczeni zmniejszonym wynagrodzeniem.